Ο όρος woke προέρχεται από την Αφροαμερικανική Δημοτική Αγγλική (AAVE) και σημαίνει εγρήγορση σε φυλετικές προκαταλήψεις και διακρίσεις. Η φράση “stay woke” υπάρχει στην AAVE ήδη από τη δεκαετία του 1930. Σε ορισμένα πλαίσια, αναφέρθηκε στην ευαισθητοποίηση των κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων που επηρεάζουν τους Αφροαμερικανούς.

Σήμερα τον ακούμε παντού. Και είναι ένας όρος που πυροδοτεί σφοδρές αντιπαραθέσεις και εντάσεις.

Από έκφραση ενός κινήματος

Στη Δύση ήρθε δυναμικά στο προσκήνιο στη δεκαετία του 2010 και σταδιακά έφτασε να περιλαμβάνει μια ευρύτερη συνειδητοποίηση των κοινωνικών ανισοτήτων όπως η φυλετική αδικία, ο σεξισμός και η άρνηση των δικαιωμάτων της LGBTQ+ κοινότητας.

Το Woke έχει επίσης χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει ορισμένες ιδέες των liberal Αμερικανών (και όχι μόνο) που αφορούν την πολιτική ταυτότητας και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων του Φέργκιουσον το 2014, η φράση έγινε δημοφιλής από ακτιβιστές Black Lives Matter (BLM) που προσπαθούσαν να ευαισθητοποιήσουν σχετικά με τους πυροβολισμούς της αστυνομίας σε Αφροαμερικανούς.

Μετά τη χρήση του όρου στο Black Twitter, το woke χρησιμοποιήθηκε ολοένα και περισσότερο από λευκούς, οι οποίοι τον χρησιμοποιούσαν για να δηλώσουν την υποστήριξή τους στο κίνημα BLM.

Ο όρος έγινε δημοφιλής στους millennials και στα μέλη της Generation Z. Καθώς η χρήση του εξαπλώθηκε διεθνώς, ο όρος woke προστέθηκε στο Oxford English Dictionary το 2017.

Σε προσβλητικό χαρακτηρισμό

Αλλά από το 2020 και έπειτα, καθώς μερίδα εκπροσώπων της woke κουλτούρας έφτασε  άλλο άκρο της απόρριψης, της δημόσιας διαπόμπευσης στα social media και της «ακύρωσης» όσων εκφράζουν άλλη άποψη, ξέσπασε ένας πόλεμος.

Το woke τείνει πια να χρησιμοποιείται ως σαρκαστικός, υποτιμητικός όρος για να περιγράψει περισσότερο μία εμμονή με τον δικαιωματισμό και την πολιτική ορθότητα παρά την προάσπιση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων. Πλέον αρκετοί εκπρόσωποι οργανισμών, που μάχονται για την καταπολέμηση πάσης φύσεως διακρίσεων, θεωρούν τον χαρακτηρισμό προσβλητικό.

Στο προσκήνιο έχουν έρθει όροι όπως το woke-washing και ο woke καπιταλισμός ,που επικρίνουν όσους εκμεταλλεύονται πολιτικές/κοινωνικές διεκδικήσεις μειονοτήτων για οικονομικό ή πολιτικό κέρδος.

Πολιτικοί αναλυτές που προσπαθούν να εξηγήσουν τα αποτελέσματα των πρόσφατων Ευρωελογών, την ακροδεξιά στροφή στη Γαλλία ή και τη δυναμική του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, επισημαίνουν ότι η εμμονή των mainstream κομμάτων με τη woke ατζέντα, την οποία προέταξαν πάνω από προβλήματα της κοινωνίας, που απασχολούν τους πάντες (συμπεριλαμβανομένων των μειονοτήτων), τους έχει στοιχίσει ακριβά.

Το ξέσπασμα του Έλον Μασκ

Ο πλουσιότερος άνθρωπος του πλανήτη, έχει επανειλημμένα εξαπολύσει βολές κατά της woke κουλτούρας. Συχνά ανεβάζει στο X memes και περιπαικτικά σχόλια, βάζοντας στο στόχαστρο μεταξύ άλλων και το Netflix, καθώς θεωρεί ότι το περιεχόμενο των σειρών του, η επιλογή του καστ και τα μηνύματα που προβάλλει συνιστούν μία ακραία έκφραση «wokeness».

Usually true https://t.co/9u0kwk0ETL

— Elon Musk (@elonmusk) July 18, 2024

«O woke ιός σκότωσε τον γιο μου»

Σε πρόσφατη συνέντευξη στο Daily Wire και στον Τζόρνταν Πίτερσον, αναφερόμενος στην αποξένωση από το τρανς παιδί του, που γεννήθηκε αγόρι και ονομαζόταν Zαβιέ και σήμερα έχει γίνει γυναίκα με το όνομα  Βίβιαν, είπε: «Ο woke ιός σκότωσε τον γιο μου».

O Έλον Μασκ υποστήριξε ότι την περίοδο του κορωνοϊού, τον εξαπάτησαν ώστε να υπογράψει την άδεια για τη φυλομετάβαση του παιδιού του, κάνοντας τον να πιστέψει ότι σε διαφορετική περίπτωση θα αυτοκτονούσε.

«Με ξεγέλασαν για να το κάνω. Μου είπαν ότι θα αυτοκτονήσει. Δεν μου εξήγησαν ότι οι αναστολείς της εφηβείας είναι στην πραγματικότητα απλώς φάρμακα στείρωσης», είπε ο Έλον Μασκ. «Υπάρχει ένας λόγος που το λένε deadnaming. Ο γιος μου είναι νεκρός, σκοτώθηκε από τον ιό της woke κουλτούρας», πρόσθεσε.

Υπογράμμισε ότι μετά από αυτό ορκίστηκε «να καταστρέψει τον ιό της woke κουλτούρας και σημειώνεται κάποια πρόοδος».

Οι βολές κατά της woke Μυστικής Υπηρεσίας

Μετά την απόπειρα δολοφονίας κατά του Τραμπ o Γκλεν Γκρόθμαν, βουλευτής και πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικής Ασφαλείας,  εξαπέλυσε πυρά κατά της Μυστικής Υπηρεσίας όχι μόνο για τα κενά ασφαλείας στην προεκλογική ομιλία της Πενσυλβάνια, αλλά και για την οργάνωση και στελέχωσή της.

Μεταξύ άλλων σχολίασε ότι είναι «αχρείαστα woke», και «ξοδεύει πολύ χρόνο για να προσλάβει τόσες πολλές γυναίκες, για παράδειγμα, στη μυστική υπηρεσία όσο το δυνατόν περισσότερες, αντί να ξοδεύει το χρόνο στο να φροντίζει το προσωπικό να κάνει καλή δουλειά».

Οι κατηγορίες αυτές επαναλήφθηκαν από πλήθος βουλευτών των Ρεπουμπλικάνων κατά την κατάθεση της επικεφαλής της Μυστικής Υπηρεσίας (που τελικά παραιτήθηκε) στο Κογκρέσο. Όπως υποστήριξαν η Υπηρεσία θυσίασε στον βωμό των στόχων DEI (Διαφορετικότητα, Ισότητα, Συμπερίληψη), την αξιοκρατία στην επιλογή των πρακτόρων.